Blog

Bezpieczeństwo i higiena pracy w pracy zdalnej

Pomimo tego, że założeniem pracy zdalnej jest to, by była ona świadczona przez pracownika w miejscu innym, niż zakład pracy, pracodawca musi mieć na uwadze to, że wykonywanie przez pracownika pracy w tej formie nie wyłącza tu konieczności zachowania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.  

Podstawowe obowiązki pracodawcy  

Zgodnie z art. 67³¹ § 1 ustawy z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (dalej Kodeks),  
Pracodawca realizuje w stosunku do pracownika w czasie wykonywania przez niego pracy zdalnej obowiązki w zakresie wynikającym z rodzaju i warunków wykonywanej pracy określone w dziale dziesiątym, z wyłączeniem obowiązków określonych w art. 208 § 1, art. 2091, art. 212 pkt 1 i 4, art. 213, art. 214, art. 232 i art. 233. 

Zasadą jest zatem to, że pracodawca obowiązany jest wykonywać obowiązki związane z bhp także w stosunku do pracownika świadczącego pracę zdalną. Pracodawca zwolniony jest z takich obowiązków wyłącznie w zakresie wskazanym przez przytoczony przepis. Przykładowo, w zakresie pracy zdalnej nie stosuje się obowiązku polegającego na zapewnieniu pracownikowi odpowiedniego urządzenia higieniczno-sanitarnego oraz dostarczenia niezbędnych środków higieny osobistej, a to wobec tego, że obowiązek ten wynika z art. 233 Kodeksu, który to zgodnie z treścią art. 67³¹ § 1 Kodeksu został wprost wyłączony z zastosowania.  

Oczywiście pracodawca musi mieć na względzie to, że w przypadku, w którym pracownik świadczy pracę zdalną w modelu hybrydowym, a zatem częściowo zdalnie, częściowo zaś stacjonarnie, to obowiązki, które zostały wyłączone na mocy art. 67³¹ § 1 Kodeksu musi realizować wobec takiego pracownika w okresie, w którym ten świadczy pracę stacjonarnie.  

Kolejnym obowiązkiem pracodawcy jest przygotowanie odpowiedniej oceny ryzyka zawodowego pracownika pracującego w modelu zdalnym oraz następczo, stosownej informacji zawierającej zasady bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy. Zarówno ocena ryzyka, jak i informacja opracowana na podstawie tej oceny, musi zostać przedłożona pracownikowi do zapoznania. Co więcej, ustawa wymaga, by przed dopuszczeniem do wykonywania pracy zdalnej pracownik potwierdził w oświadczeniu składanym w postaci papierowej lub elektronicznej zapoznanie się z przygotowaną przez pracodawcę oceną ryzyka zawodowego oraz informacją zawierającą zasady bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy zdalnej oraz zobowiązuje się do ich przestrzegania.  

Przepisy wymagają również, by pracownik zorganizował stanowisko pracy zdalnej z uwzględnieniem wymagań ergonomii. Warto zwrócić uwagę, że z kwestią tą wiąże się kolejny obowiązek pracodawcy, a to polegający na konieczności uzyskania od pracownika oświadczenia w postaci papierowej lub elektronicznej, zawierającego potwierdzenie, że na stanowisku pracy zdalnej w miejscu wskazanym przez pracownika i uzgodnionym z pracodawcą są zapewnione bezpieczne i higieniczne warunki tej pracy. Oświadczenie takie jest warunkiem dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy zdalnej.  

Pracodawca musi pamiętać również o konieczności określenia w regulaminie pracy zdalnej, porozumieniu zawieranym z zakładową organizacją związkową, a w przypadku braku takich dokumentów, w poleceniu wykonywania pracy zdalnej lub w porozumieniu o pracę zdalną zawieraną z pracownikiem, zasad kontroli przestrzegania wymogów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.  

Zakaz wykonywania pracy w formie zdalnej 

Z zagadnieniem bezpieczeństwa i higieny pracy ściśle wiąże się przyjęte przez ustawodawcę wyłączenie możliwości wykonywania pracy w formie zdalnej co do niektórych rodzajów prac.  

W przepisach wprost wskazano, że praca zdalna nie obejmuje prac: 

• szczególnie niebezpiecznych; 
• w wyniku których następuje przekroczenie dopuszczalnych norm czynników fizycznych określonych dla pomieszczeń mieszkalnych; 
• z czynnikami chemicznymi stwarzającymi zagrożenie, o których mowa w przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem czynników chemicznych w miejscu pracy; 
• związanych ze stosowaniem lub wydzielaniem się szkodliwych czynników biologicznych, substancji radioaktywnych oraz innych substancji lub mieszanin wydzielających uciążliwe zapachy; 
• powodujących intensywne brudzenie. 

Rzeczone wyłączenie ma charakter stanowczy, co oznacza, że prace kwalifikujące się do przytoczonego katalogu w żadnym wypadku nie mogą być świadczone w formie zdalnej. Zakazu tego w żadnym wypadku nie wyłącza skierowanie przez pracownika uprzywilejowanego wniosku do pracy o zawarcie porozumienia w przedmiocie wykonywania pracy zdalnej. Jeżeli taki pracownik świadczy pracę o charakterystyce wskazanej powyżej, to pracodawca obowiązany jest odmówić prośbie pracownika, w uzasadnieniu wskazując na niemożność wykonywania przez pracownika pracy w formie zdalnej.  

Materiały, narzędzia i urządzenia techniczne niezbędne do wykonywania pracy zdalnej 

Zasadą jest to, że pracodawca obowiązany jest do zapewnienia pracownikowi świadczącemu pracę zdalną materiałów, narzędzi i urządzeń technicznych niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej. Pracodawca musi mieć na uwadze to, że obowiązany jest do dostarczenia pracownikowi materiały, narzędzia i urządzenia spełniające wymogi wynikające z rozdziału IV działu dziesiątego Kodeksu. Okoliczność wykonywania przez pracownika pracy w formie zdalnej w żadnym wypadku nie wpływa zatem na konieczność zapewnienia mu materiałów, urządzeń i narzędzi spełniających odpowiednie standardy bhp. 

Warto zaznaczyć, że pracodawca może ustalić z pracownikiem świadczącym pracę zdalną, że ten będzie korzystać z materiałów, narzędzi i urządzeń niezapewnionych przez pracodawcę. Uzgodnienie takie nie wyłącza jednak konieczności spełniania przez te materiały, urządzenia i narzędzia wymogów wskazanych w rozdziale IV działu dziesiątego Kodeksu. W interesie pracodawcy jest to, by wymóg taki wprost wskazać w zawieranym uzgodnieniu, a to z tego względu, że to on będzie ponosić odpowiedzialność w przypadku wykorzystywania przez pracownika materiałów, narzędzi i urządzeń nie spełniających takich standardów.  

Kontrola w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy 

Pracodawca uprawniony jest do przeprowadzania kontroli wobec pracownika świadczącego pracę w formie zdalnej. Jedną z kwestii, którą pracodawca może kontrolować jest przestrzeganie przez pracownika przepisów i zasad w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy określonych w informacji, jaką pracownik ma otrzymać wraz z oceną ryzyka zawodowego. 

W związku z kontrolą ustawodawca przewidział szczególne uprawnienie dla pracodawcy, przy czym dotyczące wyłącznie sytuacji, w której mamy do czynienia z pracą zdalną wykonywaną na podstawie porozumienia zawartego z pracownikiem w toku zatrudnienia. W takiej sytuacji, jeżeli w toku kontroli pracodawca stwierdzi uchybienia w przestrzeganiu przepisów i zasad w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy określonych w informacji, uprawniony jest do zobowiązania pracownika do usunięcia stwierdzonych uchybień we wskazanym terminie albo do cofnięcia zgody na wykonywanie pracy zdalnej przez tego pracownika. Należy mieć na względzie to, że w takiej sytuacji pracodawca musi podjąć jedną ze wskazanych decyzji, jest to zatem również obowiązek pracodawcy.  

Wypadek przy pracy zdalnej 

Decyzją ustawodawcy, do wypadku przy pracy zdalnej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wypadku przy pracy. Zasadnicze różnice zostały określone przez ustawodawcę jedynie w art. 67³¹ § 10 Kodeksu.   

Pierwsza różnica polega tu na tym, że oględzin miejsca wypadku dokonuje się po zgłoszeniu wypadku przy pracy zdalnej, w terminie uzgodnionym przez pracownika albo jego domownika, w przypadku gdy pracownik ze względu na stan zdrowia nie jest w stanie uzgodnić tego terminu, i członków zespołu powypadkowego. W zakresie tego rozwiązania pojawia się istotny problem, co w sytuacji, w której pracownik ze względu na stan zdrowia nie jest w stanie uzgodnić terminu, a brak jest domownika. Na to pytanie ustawa niestety nie odpowiada.  

Druga różnica polega na tym, że zespół powypadkowy może odstąpić od dokonywania oględzin miejsca wypadku przy pracy zdalnej, jeżeli uzna, że okoliczności i przyczyny wypadku nie budzą jego wątpliwości. Decyzja w tym zakresie spoczywa zatem na zespole powypadkowym. Rozwiązanie to może oczywiście w pewnym stopniu stanowić rozwiązanie problemu sygnalizowanego w poprzednim akapicie, aczkolwiek nie zawsze będzie ono możliwe do zastosowania. Co więcej, pojawia się tu również dodatkowy problem, związany z samym miejscem wykonywania pracy zdalnej. Jeżeli bowiem pracodawca zgodzi się na to, by pracownik świadczył pracę w miejscu zasadniczo oddalonym od jego siedziby, czy lokalizacji jego oddziału, to w razie braku podstaw do odstąpienia od oględzin miejsca wypadku, pojawia się zagadnienie przemieszczenia zespołu do takiego miejsca. Kwestia ta będzie tym bardziej problematyczna w przypadku, w którym pracodawca uzgodniłby świadczenie przez pracownika pracy zdalnej poza terytorium RP. W toku uzgadniania miejsca świadczenia pracy zdalnej pracodawca powinien mieć to zatem w szczególnej uwadze.  

E-book i indywidualne wdrożenie  

Jeśli interesuje Cię temat regulacji prawnej pracy zdalnej to zachęcamy do zakupu naszego E-booka, w którym komentujemy nowelizację w tym zakresie i dajemy konkretne wskazówki co zrobić, żeby wdrożyć regulację pracy zdalnej. Naszego e-booka znajdziesz na stronie Empiku: Praca zdalna w świetle nowelizacji Kodeksu Pracy - Jakub Spalik | Ebook Sklep EMPIK.COM.  

Jeżeli jednak wolałbyś otrzymać wsparcie merytoryczne w tej materii, w szczególności potrzebujesz asysty prawnej we wdrożeniu pracy zdalnej firmie, w tym przygotowaniu Regulaminu i wzorów pozostałych dokumentów wraz z instrukcją to zachęcamy do zarezerwowania terminu na bezpłatną rozmowę: Rezerwuj spotkanie z Radcą Prawnym online (spaliksodokancelaria.pl). Podczas spotkania ustalimy jakie są Twoje potrzeby i w jaki sposób możemy Ci pomóc. Po spotkaniu otrzymasz od nas ofertę i wówczas zdecydujesz, czy nawiążemy współpracę.